Yangiliklar
O‘zbekiston farmatsevtika bozori: o‘sish dinamikasi, asosiy tendentsiyalari va STADA strategiyasi
O‘zbekiston bozori MDHda eng dinamik o‘sishni namoyish etmoqda: 2023-yil sentabridan 2024-yil sentabriga qadar uning hajmi 13 foizga o‘sib, 20,345 trillion so‘mni tashkil qildi. Bu maʼlumotlar IQVIA xalqaro tahliliy kompaniyasi tomonidan taqdim etilgan.
O‘sishning asosiy harakatlantiruvchi kuchi aholi sonining barqaror o‘sishi va sohadagi islohotlar, jumladan, dori vositalarini o‘zaro tan olish tartibi orqali ro‘yxatga olishning soddalashtirilgan tizimi bo‘ldi. Bu bemorlarga zamonaviy dori vositalaridan tezroq foydalanish imkonini beradi. Shu bilan birga, sotishning 98% chakana segmentga to'g'ri keladi va retsept bo'yicha dori vositalarining ulushi 60-70% ni tashkil qiladi.
O‘zbekistonda jadal rivojlanib borayotgan STADA global farmatsevtika kompaniyasi 2024 yil yakunlarini sarhisob qilib, asosiy yutuqlarni qayd etdi. Birjadan tashqari (OTC) segmentida kompaniyaning sotuvi paketlarda 28 foizga, pul ko'rinishida esa 50 foizga o'sdi. Kaltsiy preparati bozorda STADA mavqeini mustahkamlab, sotuvda yetakchiga aylandi.
STADA retseptsiz va retsept bo'yicha segmentlarda sotuvlar bo'yicha eng yaxshi 3 ta kompaniyadan biridir.
STADA taʼkidlaganidek, yilning asosiy yutugʻi oftalmologiyada birinchi biosimilyar – keksa bemorlarda nam makula degeneratsiyasini davolash uchun dori vositasini ishlab chiqarish boʻldi.
“Bu biz uchun nafaqat innovatsion tashabbus, balki bemorlarning hayot sifatini yaxshilash imkoniyatidir”, dedi STADA Uzbekistan+Kyrgyzstan subklasteri rahbari Baxtiyar Hojimuhamedov.
STADA o'zining "odamlar salomatligiga g'amxo'rlik qilish" missiyasiga sodiq qolgan holda, mintaqadagi eng istiqbolli farmatsevtika iqtisodiyoti uchun yangi standartlarni belgilab, o'z mahsulot portfelini kengaytirish va tibbiyot hamjamiyati bilan hamkorlikni mustahkamlashda davom etadi.
Baxtiyor Hojimuhamedov kompaniya 2025-yilda O‘zbekistonda bir qancha dori vositalarini, jumladan, onkologiya va endokrinologiya uchun dori vositalarini ro‘yxatdan o‘tkazishni rejalashtirayotganini ta’kidladi. Ularning bir qismini ro‘yxatdan o‘tkazish uchun kompaniya allaqachon hujjatlarni topshirgan.
STADA vitse-prezidenti Arminas Makevichyus dori vositalarini ro‘yxatga olish jarayoni haqida gapirar ekan, bu boradagi yutuqlarni qayd etdi. Unga ko‘ra, standart tartiblar bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tish jarayoni kamida 12 oy, o‘zaro tan olish tartibi bo‘yicha esa 3 oy davom etadi. "Taraqqiyot aniq, lekin hali ham yaxshilanish uchun joy bor", deya qo'shimcha qildi u.
Arminas Macevichyus misol keltirdi: Moldovada dori vositalarini o‘zaro tan olish tartibi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tkazish 10 kun davom etadi, bu esa aholiga sifatli dori vositalaridan tezroq foydalanish imkonini beradi.
STADA vakillarining so‘zlariga ko‘ra, qonunchilikda davlat organlari va bozor ishtirokchilari birgalikda bartaraf etayotgan ayrim kamchiliklar hali ham mavjud.
O'zbekistonda chakana savdo ustunlik qiladi
Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, dori vositalari savdosining 98 foizi chakana savdo segmentiga to'g'ri keladi va retsept bo'yicha beriladigan dori vositalarining ulushi 60-70 foizga etadi. Bu aholi dorixonalardan ko'proq mustaqil ravishda dori-darmonlarni sotib olishidan dalolat beradi.
STADA vitse-prezidenti Arminas Macevichyus Qozog'istonda bozorning 45 foizini davlat xaridlari egallashini ta'kidladi. – U yerda 2011-yilda davlat xaridlari dasturi yo‘lga qo‘yilib, bosqichma-bosqich moliyalashtirish ko‘payib, dori vositalari ro‘yxati kengaytirildi. Hozir, masalan, saraton kasalligiga chalinganlar davlat hisobidan to‘liq davolanmoqda”, — deya tushuntirdi u.
Xuddi shunday dastur yaqinda O‘zbekistonda ham amalga oshirila boshlandi. Matsevichusning so‘zlariga ko‘ra, uni amalga oshirish Qozog‘istondagidan 2-3 barobar tezroq, jumladan, IT va sun’iy intellektdan foydalanish orqali amalga oshirilishi mumkin.
Dastur samarali bo‘lishi uchun tibbiy sug‘urtani joriy etish va retsept berishdan tortib, dori-darmonlarni qabul qilishgacha bo‘lgan jarayonlarni tartibga solish muhim ahamiyatga ega.
Dorixona chakana savdosi: konsolidatsiya muqarrar
Hozirgi kunda ko'plab mustaqil savdo nuqtalari bilan ifodalangan O'zbekistondagi dorixona bozori konsolidatsiyaga o'tmoqda. Arminas Macevichius ta'kidlaganidek, Rossiya va Qozog'istonda bo'lgani kabi yirik o'yinchilarning kichik tarmoqlarni o'zlashtirishi tabiiy bosqichdir.
“O‘zbekiston o‘z aholisining o‘ziga xos tadbirkorlik ruhiga ega bo‘lgan Ipak yo‘lining bir qismidir. Ammo iqtisodiy mantiq ustunlik qiladi: dorixonalar birlashadi va o‘z assortimentini kengaytirishga majbur bo‘ladi”, deb hisoblaydi ekspert.
Hozir dorixonalarning 70 foizi mustaqil. GPP (Yaxshi dorixona amaliyoti) standartlarini joriy qilish o'yinni o'zgartirishi mumkin. Xizmatlar sifati va mahsulot assortimentiga qo'yilgan yangi talablar kichik o'yinchilarning hayotini qiyinlashtiradi, dori vositalaridan tashqari kosmetika, xun takviyeleri sotadigan va tibbiy maslahatlar beradigan modellarga o'tishni tezlashtiradi.
Iqtisodiy o'sish va sifatga bo'lgan talab bozor kelajagini belgilaydi. Yirik zanjirlar innovatsiyalar orqali o'z pozitsiyalarini mustahkamlamoqda va mustaqil dorixonalar moslashishi yoki ketishi kerak. Natijada O‘zbekiston farmatsevtika chakana savdosi bir qancha yetakchilar tomonidan nazorat qilinadigan, dorixonalar ko‘p funksiyali sog‘lomlashtirish markazlariga aylanadigan Sharqiy Yevropa yo‘lini takrorlaydi.
PARTNERS
